Ngày 3 tháng 5 năm 2023, sau 60 năm nghiên cứu khoa học, thế giới đã có vắc-xin đầu tiên để chống lại virus hợp bào hô hấp, hay còn gọi là RSV. Đây là sự kiện mở ra một trang mới giúp bảo vệ con người trước loại virus nguy hiểm này.
FDA lần đầu chấp thuận vắc-xin RSV sau 60 năm nghiên cứu và sản xuất
Vắc-xin RSV đầu tiên được chấp thuận
Trước mối hiểm họa mà virus RSV gây ra với sức khỏe con người, trong rất nhiều năm nay, các hãng dược phẩm đã đẩy mạnh đầu tư để nghiên cứu vắc-xin chống lại chúng. Tuy nhiên, sau thời gian kéo dài lên đến 6 thập kỷ thì mới có một loại vắc-xin đầu tiên được FDA chấp thuận, đó là Arexvy do hãng dược phẩm GlaxoSmithKline (GSK) sản xuất. Vắc-xin này được dùng để tiêm một lần cho người lớn từ 60 tuổi trở lên.
Mặc dù RSV là căn bệnh thường xảy ra với trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, nhưng nó cũng gây nguy hiểm cho người già. Tiến sĩ Peter Marks, giám đốc Trung tâm Đánh giá và Nghiên cứu Sinh học của FDA cho biết: “Ở người cao tuổi, đặc biệt là những người có các bệnh lý nền như bệnh tim, bệnh phổi hoặc bệnh làm suy giảm hệ thống miễn dịch thì sẽ dễ gặp nguy hiểm khi nhiễm virus RSV”.
Tại Hoa Kỳ, ước tính có khoảng 159.000 người lớn từ 65 tuổi trở lên phải nhập viện mỗi năm vì RSV và ước tính có khoảng 10.000 đến 13.000 người chết do nhiễm trùng. Có những thời điểm, gánh nặng bệnh tật do RSV gây ra gần bằng gánh nặng của bệnh cúm ở người cao tuổi.
Việc sản xuất thành công RSV và được FDA phê duyệt lần đầu tiên là một thành tựu quan trọng, đánh dấu cột mốc về việc con người có thể giảm nguy cơ nhiễm loại virus này và giảm thiểu tác hại mà chúng gây ra.
Vắc-xin giúp bảo vệ con người trước sự tấn công của virus RSV
Vắc-xin RSV của GSK hoạt động như thế nào?
Trong một thử nghiệm lâm sàng trên gần 25.000 người lớn tuổi, được công bố trên Tạp chí Y học New England cho thấy, vắc-xin GSK có hiệu quả 83% trong việc ngăn ngừa bệnh đường hô hấp dưới do vi-rút RSV gây ra.
Vắc-xin RSV của GSK hoạt động bằng cách sử dụng một phần nhỏ của vi-rút, đó là một loại protein nhô ra trên bề mặt của chúng được gọi là protein dung hợp, hay protein F. Loại protein này giúp virus bám vào các tế bào ở đường hô hấp trên của cơ thể và gây bệnh. Thông thường, protein F sẽ vận động, lật qua lật lại, thay đổi hình dạng sau khi nó hợp nhất với một tế bào.
Các nhà khoa học đã tìm ra cách đóng băng loại protein này theo hình dạng của nó trước khi nó hợp nhất với tế bào người cùng với một thành phần được gọi là chất bổ trợ giúp tăng cường hoạt động miễn dịch. Ở dạng này, cơ thể có thể phản ứng và hình thành các kháng thể mạnh giúp chống lại virus.
Các nhà khoa học cũng đã nghiên cứu hiệu quả cụ thể của vắc-xin đối với những người có nguy cơ dễ bị tổn thương nhất trước virus RSV (người mắc các bệnh nền như COPD, suy tim hoặc bệnh tim). Kết quả cho thấy, vắc-xin này có hiệu quả 94% trong việc ngăn ngừa nhiễm trùng đường hô hấp dưới.
Về hiệu lực của vắc-xin, các nhà khoa học vẫn chưa rõ chính xác khả năng bảo vệ của vắc-xin trước virus sẽ có hiệu quả trong thời gian bao lâu. Các nghiên cứu vẫn đang được thực hiện để theo dõi những người tham gia nghiên cứu trong ba năm và sẽ tiếp tục đánh giá hiệu quả của vắc-xin theo thời gian. Cho đến nay, loại vắc-xin này được đánh giá là có hiệu lực tối thiểu trong vòng 1 năm.
Vắc-xin phòng ngừa virus RSV vẫn tiềm ẩn một số nguy cơ trên sức khỏe
Giống như những loại vắc-xin khác, vắc-xin phòng ngừa virus RSV cũng không tránh khỏi việc gây ra một số phản ứng không mong muốn nhất định đối với người dùng.
Các tác dụng phụ phổ biến nhất đã được báo cáo bao gồm đau tại chỗ tiêm và mệt mỏi. Những triệu chứng này thường biến mất trong vòng 1-2 ngày.
Ngoài ra, cũng có một số phản ứng bất lợi nghiêm trọng trong quá trình nghiên cứu, thử nghiệm vắc-xin phòng ngừa RSV. Tiến sĩ Len Friedland, giám đốc quản lý các vấn đề khoa học và sức khỏe cộng đồng tại GSK cho biết các nhà nghiên cứu sẽ tiếp tục theo dõi các tín hiệu an toàn cũng như những tác dụng phụ khi vắc-xin chính thức được sử dụng trên số lượng người dân lớn hơn.
FDA cho biết, họ đang yêu cầu GSK tiếp tục theo dõi các dấu hiệu của hội chứng Guillain-Barré, một chứng rối loạn thần kinh có thể gây tê liệt hoặc suy nhược, hiếm khi xảy ra sau khi nhiễm vi-rút và tiêm vắc-xin.
FDA cũng đang yêu cầu GSK nghiên cứu nguy cơ của một tình trạng gọi là viêm não tủy lan tỏa cấp tính, một loại viêm hiếm gặp ảnh hưởng đến não và tủy sống sau khi ghi nhận hai người trong các thử nghiệm lâm sàng đối với vắc-xin RSV đã xuất hiện tình trạng này sau khi tiêm vắc-xin RSV cùng với vắc-xin cúm.
Nhiều loại vắc-xin RSV khác đang tiếp tục được nghiên cứu và sản xuất
Loại vắc-xin RSV vừa được FDA phê duyệt này chỉ dùng cho đối tượng người lớn từ 60 tuổi trở lên. Đến nay, ba loại vắc-xin RSV khác dành cho người lớn tuổi cũng đang trong giai đoạn thử nghiệm cuối cùng.
FDA dự kiến sẽ đưa ra quyết định về vắc-xin RSV của Pfizer cho người lớn tuổi vào cuối tháng 5 năm nay. Cơ quan này cũng đang xem xét vắc-xin dành cho phụ nữ có thai của Pfizer để bảo vệ trẻ sơ sinh trước virus RSV và dự kiến sẽ đưa ra quyết định chính thức vào cuối tháng 8.
Hãng dược phẩm Moderna cũng đang hoàn thành giai đoạn 3 thử nghiệm vắc-xin mRNA cho RSV ở người lớn tuổi và dự kiến sẽ gửi kết quả cho FDA phê duyệt trong vài tháng tới.
Như vậy, ngoài loại vắc-xin phòng virus hợp bào hô hấp RSV của GSK thì hiện tại cũng có nhiều loại vắc-xin của các hãng dược phẩm khác đang được xem xét và sắp hoàn thành nghiên cứu. Điều này hứa hẹn một tương lai con người có thể đẩy lùi mối hiểm họa do loại virus này gây ra.
XEM THÊM:
![[Cảnh báo] Lần đầu tìm thấy thành phần gây bệnh mới trong thuốc lá điện tử tại Việt Nam](upload/files/tin-tuc/2023/5/26/viet-nam-lan-dau-tim-thay-thanh-phan-gay-benh-moi-trong-thuoc-la-dien-tu.png)
.jpg)
