Tìm hiểu về bệnh đậu mùa khỉ

   Đậu mùa khỉ là bệnh truyền nhiễm do virus đậu mùa khỉ gây ra. Tính đến ngày 4/10/2023, ở Việt Nam đã ghi nhận 6 ca đậu mùa khỉ trên cả nước. Trong bài viết này, mời bạn cùng tìm hiểu kỹ hơn về các thông tin cần biết về bệnh đậu mùa khỉ: Dấu hiệu nhận biết, đường lây nhiễm và cách phòng ngừa.

Bệnh đậu mùa khỉ có những đặc điểm gì?

Đậu mùa khỉ là gì?

   Đậu mùa khỉ (Monkey pox) là bệnh truyền nhiễm nguy hiểm do virus đậu mùa khi gây ra. Bộ Y tế đã xếp bệnh này vào danh mục các bệnh truyền nhiễm nhóm B, tức các bệnh có khả năng lây truyền nhanh và có thể gây tử vong.

   Theo Tổ chức Y tế Thế giới WHO, đậu mùa khỉ có thể lây truyền từ động vật sang người và người sang người.

Biểu hiện của bệnh đậu mùa khỉ

   Các triệu chứng điển hình của bệnh đậu mùa khỉ là:

• Sốt.
• Đau đầu dữ dội, đau cơ, đau lưng.
• Suy nhược cơ thể.
• Sưng hạch bạch huyết.
• Phát ban kéo dài 2 - 3 tuần. Các nốt phát ban có xu hướng tập trung ở mặt, lòng bàn tay và lòng bàn chân, mắt, miệng, họng, bẹn, và cơ quan sinh dục và/hoặc quanh vùng hậu môn. Ở giai đoạn đầu, các tổn thương ngoài da ở trạng thái bằng phẳng sau đó hình thành mụn nước, mụn mủ. Sau một thời gian, chúng khô lại và bong vảy, hình thành một lớp da mới.

   Ở một số bệnh nhân, các triệu chứng diễn ra nhẹ thậm chí không triệu chứng. Tuy nhiên, ở một số bệnh nhân khác thì các triệu chứng nặng hơn và cần được chăm sóc y tế. Một số đối tượng có nguy cơ gặp các triệu chứng nặng khi mắc bệnh là:

• Trẻ em.
• Phụ nữ mang thai.
• Người bị suy giảm miễn dịch.

Đậu mùa khỉ lây nhiễm từ người sang người như thế nào?

   Bệnh đậu mùa khỉ có thể lây nhiễm trực tiếp hoặc gián tiếp từ người sang người. Cụ thể:

Lây nhiễm trực tiếp

• Bệnh lây nhiễm thông qua tiếp xúc gần với người bệnh đậu mùa khỉ, như  qua giọt bắn hô hấp, tiếp xúc mặt với mặt, da với da, miệng với miệng và quan hệ tình dục. Người bệnh có khả năng lây lan cho người khác từ lúc nhiễm bệnh tới khi các tổn thương trên da đóng vảy, bong ra và hình thành một lớp da mới.
• Lây từ người mang thai sang thai nhi.

Lây nhiễm gián tiếp

   Đậu mùa khỉ có thể bị lây lan qua môi trường sống. Ví dụ:

• Người mang mầm bệnh đậu mùa khỉ sờ, chạm vào các đồ vật, dụng cụ trong gia đình. Nếu người khác cũng chạm vào những đồ vật đó thì họ sẽ bị nhiễm bệnh.
• Người khỏe mạnh hít phải vảy da hoặc virus từ quần áo, ga gối hoặc khăn mặt của người bệnh đậu mùa khỉ.

Đậu mùa khỉ có nguy hiểm không?

   Trong hầu hết các trường hợp, bệnh đậu mùa khỉ sẽ tự khỏi trong vòng vài tuần. Tuy nhiên, ở một số đối tượng như trẻ nhỏ, trẻ sơ sinh và những người bị suy giảm miễn dịch có thể gặp biến chứng hoặc thậm chí tử vong.

   Các biến chứng đậu mùa khỉ là:

• Nhiễm trùng da thứ phát.
• Viêm phổi.
• Lú lẫn.
• Các vấn đề về mắt như nhiễm trùng giác mạc, mất thị lực.

Chẩn đoán đậu mùa khỉ

   Bác sĩ chẩn đoán đậu mùa khỉ dựa trên các yếu tố sau:

• Các triệu chứng lâm sàng của bệnh nhân: Bác sĩ sẽ khám xem bệnh nhân có các biểu hiện của bệnh đậu mùa khỉ hay không. Trong đó, triệu chứng nổi hạch trong giai đoạn đầu của bệnh là một đặc điểm lâm sàng để phân biệt đậu mùa khỉ với các bệnh khác cũng gây phát ban như thủy đậu, đậu mùa.
• Yếu tố nguy cơ: Dựa vào lịch sử tiếp xúc, du lịch, ăn uống của người bệnh để xác định các yếu tố nguy cơ.
• Xét nghiệm: Để xác định sự hiện diện của virus đậu mùa khỉ. Một trong những xét nghiệm phổ biến nhất là xét nghiệm phản ứng chuỗi polymerase (PCR), lấy mẫu phân tích từ các tổn thương da.
• Sinh thiết: Lấy bệnh phẩm một phần của mô da, sau đó kiểm tra dưới kính hiển vi để xác định sự hiện diện của virus, giúp chẩn đoán bệnh chính xác hơn.

Virus đậu mùa khỉ được xác định dựa trên xét nghiệm và sinh thiết.

Điều trị bệnh đậu mùa khỉ

   Các triệu chứng bệnh thường tự mất mà không cần điều trị. Tuy nhiên, người bệnh cần phải tuân thủ hướng dẫn của cơ sở y tế.

   Dưới đây là một số khuyến cáo của Tổ chức Y tế Thế giới WHO:

• Tránh gãi và chú ý rửa tay trước và sau khi chạm vào các nốt ban và vị trí tổn thương.
• Giữ cho da khô và không che kín (trừ khi không thể tránh người ở cùng phòng – trong trường hợp buộc phải ở cùng phòng với người khác, cần che các nốt ban bằng quần áo hoặc băng gạc cho tới khi cách ly lại).
• Làm sạch các nốt ban bằng nước vô trùng hoặc sát khuẩn.
• Súc miệng bằng nước muối để vệ sinh các tổn thương trong miệng.
• Tắm bằng nước ấm chứa natri bicarbonat (thuốc muối) và muối Epsom để giúp làm dịu các tổn thương trên cơ thể.
• Để làm giảm triệu chứng, bệnh nhân có thể sử dụng thuốc giảm đau và hạ sốt. Với các tổn thương, bệnh nhân có thể dùng lidocain (thuốc gây tê tại chỗ) để bớt đau.
• Cần giữ cho cơ thể đủ nước, ăn tốt và ngủ đủ giấc.
• Chăm sóc sức khỏe tâm trí cho bản thân bằng cách làm những điều vui thích và thoải mái.
• Tập thể dục nếu thấy đủ khỏe trong lúc cách ly.

Phòng ngừa bệnh đậu mùa khỉ

Bệnh nhân đậu mùa khỉ nên làm gì?

   Tùy theo tình trạng triệu chứng của bệnh nhân, cở sở y tế sẽ xem xét bạn nên chăm sóc tại nhà hay tại cơ sở y tế.

   Nếu được hướng dẫn cách ly tại nhà, bệnh nhân cần lưu ý những điều sau để tránh lây nhiễm cho những người khác sống cùng:

• Thực hiện cách ly tại phòng riêng.
• Sử dụng nhà vệ sinh riêng. Nếu không có nhà vệ sinh riêng thì cần dọn sạch sẽ nhà vệ sinh sau khi sử dụng bằng xà phòng, nước sạch và các dụng dịch khử khuẩn gia dụng. Chú ý chúng ta cần tránh quét hoặc hút gây phát tán các virus và làm lây nhiễm cho người khác.
• Sử dụng riêng các đồ dùng như khăn mặt, ga gối và đồ điện tử.
• Mở cửa sổ để thông khí.

   Nếu phải ở chung phòng hoặc tiếp xúc gần với người khác, cần chú ý:

• Tránh sờ, chạm vào nhau.
• Rửa tay thường xuyên.
• Che các nốt ban trên da bằng quần áo hoặc băng gạc.
• Luôn mở cửa sổ để thông khí.
• Đeo khẩu trang y tế đúng cách.
• Giữ khoảng cách ít nhất 1 mét khi tiếp xúc.

Người xung quanh nên làm gì?

   Để tránh lây bệnh đậu mùa khỉ từ người khác, bạn cần lưu ý:

• Đeo khẩu trang khi đến những vùng có nguy cơ hoặc phải tiếp xúc với người bệnh.
• Đeo găng tay và khẩu trang nếu phải giặt quần áo, ga gối cho người nhiễm bệnh.
• Thường xuyên rửa tay bằng xà phòng và các dung dịch sát khuẩn sau khi tiếp xúc với người bệnh hoặc các dụng cụ cá nhân, bề mặt mà người bệnh chạm vào.
• Tránh tiếp xúc trực tiếp với các loài gặm nhấm, động vật linh trưởng hoặc các động vật hoang dã (bao gồm cả tiếp xúc với động vật chết trong khu vực bị nhiễm bệnh).

   Hiện nay đã có vắc xin phòng ngừa đậu mùa khỉ. Tuy nhiên, WHO không khuyến cáo tiêm phòng vắc xin này trên diện rộng cho mọi đối tượng mà chỉ khuyến cáo cho những đối tượng có nguy cơ.

Khuyến cáo của Bộ Y tế để phòng bệnh đậu mùa khỉ

   Mong rằng bài viết này đã giúp bạn đọc hiểu hơn về bệnh đậu mùa khỉ. Mặc dù bệnh này được đánh giá dễ lây truyền nhưng vẫn có thể kiểm soát được. Mỗi người nên chủ động phòng bệnh bằng các biện pháp đã được nêu trên. Cảm ơn bạn đã theo dõi bài viết, chúc bạn nhiều sức khỏe!

XEM THÊM:

• Người đàn ông suýt mất chân chỉ vì nghiện thuốc lá
• Lần đầu tiên Việt Nam điều trị thành công ung thư máu bằng liệu pháp tế bào CAR-T