Tìm hiểu liệu pháp kháng thể đơn dòng trong điều trị ung thư

    Từ trước đến nay, ung thư luôn được xem là căn bệnh mà “ông trời gọi ai, thì người đấy dạ”. Những năm gần đây, việc điều trị ung thư đã có nhiều khởi sắc, mở ra những hy vọng sống tiếp cho người bệnh. Theo đó, sử dụng kháng thể đơn dòng là liệu pháp mới, đem đến nhiều hiệu quả và ít tác dụng phụ. Trong bài viết dưới đây, chúng ta hãy cùng tìm hiểu về liệu pháp này nhé!

Tìm hiểu liệu pháp kháng thể đơn dòng trong điều trị ung thư

Kháng thể đơn dòng là gì?

   Kháng thể đơn dòng có thể được hiểu một cách đơn giản là các loại kháng thể nhân tạo được sản xuất trong phòng thí nghiệm. Chúng có chức năng tương tự như các kháng thể tự nhiên trong cơ thể người.

  Các kháng thể đơn dòng đặc hiệu với một loại kháng nguyên nhất định (như virus, tế bào ung thư,...), tùy thuộc vào mục đích mà chúng được tạo ra. Để thu được kháng thể đơn dòng, đầu tiên, các nhà khoa học cần phải tiêm kháng nguyên vào chuột, sau đó phân lập các tế bào lách có khả năng sản xuất kháng thể chống lại kháng nguyên này.

   Tiếp đến, các tế bào lách được kết hợp với tế bào myeloma bất tử, để tạo ra các tế bào lai, có khả năng sản xuất kháng thể và nhân đôi vô hạn. Các dòng tế bào miễn dịch clone thu được sẽ trải qua quá trình sàng lọc và lựa chọn dựa theo tính đặc hiệu và phân lớp kháng thể. Cuối cùng, chúng được đem đi nuôi cấy và sản xuất số lượng lớn và tách chiết kháng thể.

    Hiện nay, kháng thể đơn dòng được sử dụng rất nhiều trong điều trị các bệnh lý tự miễn, nhiễm virus, và ung thư (như phổi, gan, vú, đại trực tràng, não, bạch cầu lymphocytic, đầu và cổ, u lympho không hodgkin, dạ dày, tuyến tiền liệt).

Kháng thể đơn dòng trong điều trị ung thư hoạt động như thế nào?

   Kháng thể đơn dòng được đưa vào cơ thể theo đường truyền tĩnh mạch, và tác động theo nhiều cách khác nhau đến việc điều trị ung thư. Các con đường này có thể kể đến như:

• Bao phủ các tế bào ung thư, giúp hệ thống miễn dịch phát hiện, định vị được chúng và tấn công, tiêu diệt một cách chính xác.
• Kích hoạt phản ứng của hệ miễn dịch để phá huỷ màng ngoài của các tế bào ung thư.
• Ngăn chặn sự kết nối của các tế bào ung thư với protein, ngăn chặn sự phát triển của chúng trong cơ thể.
• Ngăn chặn sự phát triển của các mạch máu mới, nhờ đó có thể cắt đứt con đường cung cấp dinh dưỡng cho khối u.
• Ngăn chặn các chất ức chế miễn dịch, giúp các tế bào chống ung thư không bị kìm hãm hoạt động.
• Tấn công trực tiếp các tế bào ung thư bằng cách gắn vào chúng và khiến chúng tự phá huỷ.
• Vận chuyển các hạt phóng xạ nhỏ đến đúng vị trí của các tế bào ung thư, từ đó tăng hiệu quả xạ trị và làm giảm thiểu sự ảnh hưởng của chất phóng xạ với các tế bào khỏe mạnh của cơ thể.
• Hỗ trợ các loại thuốc hóa trị để tiêu diệt các tế bào ung thư mà ít ảnh hưởng đến các tế bào lành.
• Làm cầu nối đưa các tế bào miễn dịch gắn kết vào các tế bào ung thư, hoặc ngược lại, giúp tăng khả năng tiêu diệt tế bào ung thư.

Kháng thể đơn dòng sẽ liên kết với các kháng nguyên đặc hiệu ở tế bào ung thư

Các loại kháng thể đơn dòng đang được sử dụng để điều trị ung thư

   Hiện nay, có tất cả 3 loại kháng thể đơn dòng đã được đưa vào trong điều trị ung thư. Các loại kháng thể đơn dòng này gồm:

Kháng thể đơn dòng trần (Naked mAbs)

   Đây là các kháng thể đơn dòng có khả năng tự hoạt động, không gắn thuốc hoặc các chất phóng xạ. Chúng có khả năng liên kết với kháng nguyên trên bề mặt tế bào ung thư, các tế bào lân cận hoặc các protein tự do. Sau khi gắn lên đúng vị trí, chúng sẽ thu hút các tế bào miễn dịch đến để tiêu diệt các tác nhân này. Một số kháng thể đơn dòng trần tăng cường phản ứng miễn dịch nhờ tác động vào các điểm then chốt của hệ thống miễn dịch.

    Ví dụ: Alemtuzumab liên kết với kháng nguyên CD52 có trên các tế bào bạch cầu lympho, sau đó kéo các tế bào miễn dịch đến tiêu diệt chúng. Trastuzumab giúp ngăn chặn sự hoạt động của protein HER2 có trên bề mặt tế bào ung thư vú và dạ dày, nhờ đó các tế bào ung thư không thể phát triển.

Kháng thể đơn dòng liên hợp (Conjugated mAbs)

   Đây là các kháng thể đơn dòng có khả năng vận chuyển các hạt phóng xạ nhỏ, thuốc hóa chất đến đúng vị trí có tế bào ung thư. Chúng sẽ di chuyển khắp cơ thể, cho đến khi tìm được kháng nguyên đích. Sau đó, chúng sẽ giải phóng các hóa chất, đồng vị phóng xạ để tiêu diệt các tế bào ung thư.

    Ví dụ: Ibritumomab tiuxetan mang các hạt phóng xạ đến tế bào ung thư nhờ liên kết với kháng nguyên CD20. Brentuximab vedotin mang thuốc hóa trị đến tế bào ung thư nhờ gắn vào kháng nguyên CD30.

Kháng thể đơn dòng đặc hiệu kép

   Đây là loại thuốc được tạo thành từ 2 loại kháng thể khác nhau, có khả năng gắn đồng thời vào 2 loại protein khác nhau. Nhờ việc gắn kết này, các kháng thể đơn dòng sẽ mang tế bào miễn dịch và tế bào ung thư lại với nhau, từ đó tiêu diệt các tế bào ung thư.

   Ví dụ: Blinatumomab mang 2 loại kháng thể đơn dòng gắn được trên kháng nguyên protein CD19 tại các tế bào ung thư bạch cầu và hạch, và kháng nguyên protein CD3 có tại các tế bào lympho T. Nhờ đó, các tế bào ung thư này sẽ bị tiêu diệt.

Tác dụng phụ của các loại kháng thể đơn dòng

   So với các loại thuốc thông thường, các kháng thể đơn dòng cho thấy ít tác dụng phụ hơn. Tuy nhiên, với bản chất là protein, nên khi được tiêm vào cơ thể, chúng vẫn có thể gây ra một số phản ứng dị ứng trong lần đầu tiên sử dụng.

  Có người chỉ gặp phải tình trạng dị ứng nhẹ, cũng có người xảy ra phản ứng nghiêm trọng. Vì vậy, người bệnh sẽ được dùng thuốc để ngăn chặn phản ứng dị ứng trước khi truyền kháng thể đơn dòng.

Truyền kháng thể đơn dòng có thể khiến người bệnh bị dị ứng

   Bên cạnh đó, một số tác dụng phụ khác có thể kể đến như: sốt, mệt mỏi, ớn lạnh, đau đầu, đau nhức cơ bắp, buồn nôn, nôn mửa, tiêu chảy, phát ban, viêm da, giảm số lượng tế bào máu, thay đổi huyết áp, tăng nguy cơ xuất huyết nội.

    Các loại thuốc có thể gây phản ứng phụ nhiều nhất có thể kể đến như:

• Bevacizumab: Đây là loại kháng thể đơn dòng nhắm vào VEGF, một protein có liên quan đến quá trình hình thành và tăng sinh của các mạch máu nuôi dưỡng khối u. Bevacizumab có thể gây ra các tác dụng phụ như chảy máu, tăng huyết áp, chậm lành vết thương, tổn thương thận hoặc hình thành huyết khối.
• Cetuximab: Đây là loại kháng thể đơn dòng nhắm vào EGFR, một protein xuất hiện trên các tế bào da bình thường và tế bào ung thư. Loại thuốc này có thể gây phát ban nghiêm trọng ở người bệnh ung thư.

   Hy vọng, bài viết trên đây đã cung cấp những thông tin hữu ích cho quý độc giả về liệu pháp sử dụng kháng thể đơn dòng trong điều trị ung thư. Nếu cần được hỗ trợ về các vấn đề sức khỏe, xin quý độc giả vui lòng gọi điện đến số hotline miễn cước 1800.1044 để được giải đáp nhanh nhất. Cảm ơn quý độc giả đã theo dõi bài viết!

XEM THÊM:

• Phương pháp xạ trị trong điều trị ung thư tuyến tiền liệt
• Một số loại thuốc điều trị ung thư phổi mới nhất hiện tại