Hội chứng jet lag là gì? Triệu chứng và cách điều trị

   Nếu là người thường xuyên đi máy bay, di chuyển từ nước này qua nước khác, chắc hẳn bạn đã từng nghe qua về hội chứng jet lag. Tuy nhiên, không phải ai cũng nắm rõ cần làm gì để cải thiện nhanh khi gặp hội chứng này. Vậy hội chứng jet lag là gì, triệu chứng và cách khắc phục như thế nào. Mời bạn đọc cùng tham khảo trong bài viết sau đây.

Tìm hiểu về hội chứng jet lag

Jet lag là hội chứng gì?

   Jet lag (dịch ra tiếng Việt có nghĩa là say máy bay) là một hội chứng của cơ thể do xáo trộn nhịp sinh học một cách đột ngột. Hội chứng jet lag thường xảy ra khi mọi người di chuyển nhanh qua các múi giờ khác nhau hoặc khi giấc ngủ của họ bị gián đoạn thường xuyên, chẳng hạn những công việc theo ca.

Các biểu hiện của hội chứng jet lag

   Jet lag xảy ra khi nhịp điệu tự nhiên của cơ thể bị xáo trộn đáng kể. Khi bạn cố gắng bắt kịp với múi giờ mới, bạn có thể gặp phải các triệu chứng của tình trạng jet lag. Các triệu chứng này thường xuất hiện trong vòng 12 giờ sau khi bạn bay đến múi giờ mới và có thể kéo dài vài ngày.

   Các triệu chứng phổ biến nhất của tình trạng jet lag bao gồm:

• Mệt mỏi: cơ thể uể oải thiếu năng lượng mà không có nguyên nhân cụ thể.
• Buồn ngủ quá mức hoặc mất ngủ: Thiếu tỉnh táo, ngủ gà ngủ gật dù vào bất cứ thời điểm nào hoặc đang làm việc gì. Hoặc ngược lại, bệnh nhân đôi khi lại bị mất ngủ vào những giấc ngủ trưa hoặc ngủ đêm thông thường.
• Cáu gắt: Tâm trạng bất ổn, dễ cáu gắt bởi những chuyện nhỏ nhặt.
• Các vấn đề nhỏ về đường tiêu hóa, bao gồm đau bụng và tiêu chảy.
• Cảm giác không ngon miệng, chán ăn.
• Đau đầu, đau nửa đầu.

Jet lag có thể khiến bạn mệt mỏi, đau đầu

Nguyên nhân gây ra Jet lag

   Nhịp sinh học, hay đồng hồ sinh học, là chu kỳ 24 giờ trong đó diễn ra các quá trình sinh hóa, sinh lý và hành vi của cơ thể chúng ta. Chúng điều chỉnh các hoạt động hàng ngày, như ngủ, thức, ăn của cơ thể theo “nhịp điệu” quen thuộc, nhằm giữ cơ thể bạn khỏe mạnh ổn định.

   Jet lag được xác định là có liên quan đến sự gián đoạn của hai nhóm nơ ron thần kinh riêng biệt nhưng được liên kết với nhau trong não. 1 nhóm có liên quan đến giấc ngủ sâu (NREM) và chịu ảnh hưởng của sự mệt mỏi về thể chất. Nhóm còn lại kiểm soát trạng thái ngủ mơ của giai đoạn chuyển động mắt nhanh (REM).

   Khi rối loạn giấc ngủ thường xuyên hoặc di chuyển qua múi giờ mới, nhóm tế bào thần kinh liên quan đến giấc ngủ REM sẽ gặp khó khăn trong việc điều chỉnh theo chu kỳ mới và từ đó hai nhóm nơ ron thần kinh nêu trên trở nên không đồng bộ với nhau.

   Khi đồng hồ sinh học không đồng bộ và cần được thiết lập lại sẽ gây ra hội chứng jet lag, hay nói cách khác hội chứng này bản chất là một quá trình mà cơ thể đang điều chỉnh lại nhịp sinh học.

    Một số nguyên nhân cụ thể khiến đồng hồ sinh học bị gián đoạn dẫn đến hội chứng jet lag có thể kể đến như là:

• Di chuyển qua các múi giờ khác nhau: Điều này khiến bạn trải qua các chu kỳ ban ngày - ban đêm khác đi một cách đột ngột, dẫn đến đồng hồ sinh học bị mất đồng bộ.
• Làm việc theo ca ngày đêm: nhiều người cũng có công việc phải làm theo ca và thay đổi hàng tuần, có lúc thì làm theo ca ngày, có lúc lại phải làm theo ca đêm. Liên tục như vậy sẽ khiến nhịp sinh học bị rối loạn.
• Rối loạn giấc ngủ thường xuyên

Bị jet lag khi di chuyển sang múi giờ khác

  Yếu tố khiến jet lag trầm trọng hơn

   Một số yếu tố có thể khiến hội chứng jet lag trở nên trầm trọng hơn mà bạn cần lưu ý như là:

• Mệt mỏi: cơ thể đang mệt mỏi mà bạn lại phải di chuyển sang múi giờ khác bằng máy bay, điều đó sẽ khiến bạn bị jet lag nặng hơn bình thường.
• Một số người bị say độ cao khi đi máy bay có thể gây ra các triệu chứng làm trầm trọng hơn tình trạng jet lag như: Đau đầu; mệt mỏi; buồn nôn; mất nước;...
• Uống cà phê, trà và đồ uống có chứa caffein có thể khiến bạn không ngủ đủ giấc trên chuyến bay. Caffeine cũng có thể khiến bạn mất nước nhiều hơn. Ngoài ra, rượu cũng có thể gây ra mệt mỏi, đau đầu, buồn nôn và các tác dụng phụ khác làm trầm trọng thêm tình trạng jet lag.

Cách cải thiện Jet lag?

   Để cải thiện nhanh hội chứng jet lag, bạn có thể tham khảo một số biện pháp như là:

• Bổ sung melatonin

   Melatonin là một loại hormone mà cơ thể bạn sản xuất tự nhiên, có vai trò điều hòa giấc ngủ, điều hòa nhịp sinh học của cơ thể theo nhịp ngày - đêm. Khi bị jet lag bạn có thể dùng thuốc bổ sung melatonin không kê đơn (OTC) trong vòng 30 phút trước khi đi ngủ để kích hoạt giấc ngủ. Nên tham khảo kỹ liều lượng sử dụng để đảm bảo rằng bạn cũng có thể ngủ đủ 7 đến 8 giờ khi dùng thuốc.

• Dùng thuốc ngủ

   Nếu bạn bị mất ngủ khi đi du lịch hoặc nếu bạn khó ngủ ở những nơi mới, bạn có thể sử dụng thuốc ngủ để khắc phục trong ngắn hạn. Tuy nhiên thuốc ngủ có thể có một số tác dụng phụ hoặc thậm chí là gây lệ thuộc nên bạn cần trao đổi kỹ với bác sĩ trước khi dùng.

   Các phương pháp giúp cải thiện tình trạng jet lag khi đi máy bay hoặc di chuyển đến các nơi lệch múi giờ bạn cần chú ý:

• Đảm bảo ngủ đủ giấc trước chuyến đi của bạn vì nếu thiếu ngủ sẽ làm jet lag tồi tệ hơn.
• Điều chỉnh nhịp sinh học hợp lý trước chuyến đi. Nếu bạn di chuyển về hướng đông, hãy cố gắng ngủ sớm hơn 1 giờ mỗi đêm trong vài ngày trước chuyến đi. Nếu bạn di chuyển về hướng Tây, hãy ngủ nhiều hơn 1 giờ trong vài ngày trước chuyến đi. Thời gian ăn thay đổi gần với thời gian dùng bữa tại điểm đến giúp hạn chế tình trạng rối loạn tiêu hóa.
• Điều chỉnh ánh sáng xung quanh bạn. Ánh sáng ảnh hưởng nhiều đến nhịp sinh học của cơ thể, do đó việc điều chỉnh ánh sáng giúp bạn dễ thích nghi với địa điểm mới hơn.
• Duy trì lịch trình mới của bạn. Chỉnh lại đồng hồ phù hợp với thời gian ở vị trí mới, cố gắng không ngủ cho đến khi trời tối và sắp xếp bữa ăn theo giờ ở nơi mới đến.
• Uống đủ nước vì tình trạng mất nước có thể làm jet lag trở trên tồi tệ hơn. Hạn chế sử dụng rượu và caffein.

Hãy ngủ trên máy bay khi vị trí sắp đến đang là buổi tối

• Cố gắng ngủ trên máy bay nếu thời điểm đang là buổi tối ở vị trí sắp đến. Có thể sử dụng nút bịt tai chống ồn, mặt nạ che mắt, tai nghe…để ngăn cản tiếng ồn xung quanh vá ánh sáng. Không nên ngủ khi thời gian đang là ban ngày ở vị trí sắp đến.
• Người lớn tuổi, phi công, tiếp viên hàng không có nguy cơ gặp jet lag nhiều hơn. Nếu bạn thường xuyên di chuyển nhiều địa điểm hoặc các triệu chứng jet lag ảnh hưởng nhiều đến bạn, hãy liên hệ với bác sĩ để được tư vấn và hỗ trợ.

   Mong rằng qua bài viết này bạn đã có thêm nhiều kiến thức bổ ích về hội chứng jet lag để biết cách phòng ngừa và cải thiện khi gặp tình trạng này. Nếu có thắc mắc nào khác, bạn có thể gọi tới tổng đài tư vấn sức khỏe miễn phí 18001044 để được giải đáp cụ thể.

XEM THÊM:

• Parkinson và những điều cần biết
• Ý nghĩa của các chỉ số xét nghiệm sinh hóa máu