Ngộ độc liên tiếp do ăn cá chép muối ủ chua: Botulinum nguy hiểm cỡ nào

Chỉ trong vòng 10 ngày, tại huyện miền núi Phước Sơn, tỉnh Quảng Nam xảy ra 10 trường hợp được xác định ngộ độc Botulinum. Đến nay có 1 bệnh nhân tử vong, 1 bệnh nhân tiên lượng nặng, nhiều người đang điều trị thở máy.

Ngộ độc do ăn cá chép muối ủ chua

Ngộ độc do ăn cá chép ủ chua ở Quảng Nam

   Theo thông tin ban đầu, chùm ca bệnh thứ nhất 5 người, gồm: 3 nữ, 2 nam ở xã Phước Đức, huyện Phước Sơn, tỉnh Quảng Nam. Cả 5 người cùng ăn món cá chép muối ủ chua vào ngày 5/3. Sau khi ăn từ 12h-24h, tất cả đều có triệu chứng đau bụng, nôn ói, mệt, yếu dần tay chân và phải nhập BV Bắc Quảng Nam. Sau 3 ngày điều trị, 1 ca bệnh nhân nữ 40 tuổi đã tử vong, 4 ca còn lại tình trạng hiện tại tạm ổn.

   Ca bệnh thứ hai là bệnh nhân nữ, sinh năm 1986, ở xã Phước Chánh, huyện Phước Sơn, tỉnh Quảng Nam. Bệnh nhân ăn cá chép muối ủ chua vào ngày 14/3. Sau 1 ngày, bệnh nhân nôn ói nhiều, yếu dần tay chân, phải nhập BV Bắc Quảng Nam. Đến ngày 16/3, bệnh nhân suy hô hấp, thở máy đến nay.

   Chùm ca bệnh thứ ba là 4 người trong cùng một gia đình, gồm 3 nam, 1 nữ ở xã Phước Kiên, huyện Phước Sơn, tỉnh Quảng Nam. Ngày 16/3, cả gia đình ăn cá chép muối ủ chua, đến 17/3 nôn ói nhiều, mệt, nhập BV Bắc Quảng Nam. Đến ngày hôm qua (18/3), 2 bệnh nhân liệt tứ chi, suy hô hấp, phải thở máy, 2 bệnh nhân còn lại (1 bé trai 12 tuổi và 1 nữ 24 tuổi) mệt đừ, yếu nhẹ tứ chi, sức cơ 4/5-5/5, tự thở được.

   Qua tiến hành kiểm nghiệm tác nhân nghi ngờ, xác định, mẫu món cá chép ủ chua dương tính với vi khuẩn Clostridium Botulinum type E.

   Đây không phải là lần đầu xảy ra tình trạng nhập viện nguy kịch do nhiễm độc Botulinum khi mà vào tháng 9/2020, đã xảy ra trường hợp nhiều người bị nhiễm vi khuẩn này do ăn pate Minh Chay.

3/9 bệnh nhân đã được dùng thuốc giải độc

   Trước tình hình trên, ngày 18/3 Ban Giám đốc Bệnh viện Chợ Rẫy đã phân công ngay một đội hỗ trợ trực tiếp đến Bệnh viện Đa khoa Khu vực miền núi Bắc Quảng Nam mang theo 5 lọ thuốc Botulism Antitoxin Heptavalent (BAT) dùng giải ngộ độc tố Clostridium Botulinum để cùng phối hợp điều trị bệnh nhân.

   Thuốc BAT dùng giải ngộ độc tố Clostridium Botulinum là loại thuốc rất hiếm.

   Với chẩn đoán chùm ca bệnh đều ngộ độc Botulinum, hiện các bác sĩ chỉ định cho 3 bệnh nhân nặng đang thở máy được dùng ngay thuốc giải độc. Trong quá trình này, các bác sĩ sẽ theo dõi sốc phản vệ trong và sau truyền, cũng như các biến chứng loạn nhịp tim.

   Ngoài ra, có 2 bệnh nhân tiếp tục theo dõi sát tình trạng yếu liệt nhằm quyết định có nên sử dụng BAT hay không.

Hình ảnh vi khuẩn Clostridium botulinum

Sự nguy hiểm của Botulinum

   Theo Cục An toàn thực phẩm (Bộ Y tế) ngộ độc do độc tố botulinum là ngộ độc nặng, nguy cơ tử vong cao hoặc ảnh hưởng lâu dài tới sức khỏe.

   Botulinum là chất độc thần kinh cực mạnh, nó xâm nhập vào các tế bào thần kinh, rồi ngăn chặn sự giải phóng chất dẫn truyền acetylcholine từ các đầu dây thần kinh. Một khi chất dẫn truyền thần kinh này bị chặn, xung thần kinh không thể truyền dẫn được nữa, giao tiếp các tế bào thần kinh không được thực hiện, làm cho các cơ bị tê liệt.

   Người bệnh bị ngộ độc do botulinum có biểu hiện buồn nôn, nôn, chướng bụng, đau bụng, liệt theo trình tự liệt bắt đầu từ vùng đầu mặt cổ, lan xuống hai tay, sau đó tới hai chân, liệt các cơ hô hấp; liệt nặng có thể gây suy hô hấp là nguyên nhân gây tử vong.

   TS.BS Nguyễn Trung Nguyên, Giám đốc Trung tâm Chống độc, Bệnh viện Bạch Mai cho biết ngộ độc thực phẩm do độc tố botulinum thường chỉ xảy ra với các loại thực phẩm đóng kín trong môi trường thiếu không khí (trong hộp, chai, lọ, can, lon, bao, túi) trong khi điều kiện sản xuất bị nhiễm bẩn và môi trường bên trong thực phẩm không đảm bảo.

   Botulinum là chất cực độc, độc tố này chưa đến 0,1 mg đã có thể gây tử vong, có thể coi là một trong các chất độc độc nhất hiện nay. Đáng nói, ngộ độc thực phẩm do độc tố botulinum trên thực tế xảy ra không thường xuyên, yếu tố dịch tễ và các biểu hiện đặc trưng của bệnh thường khó khai thác nên việc chẩn đoán xác định rất khó khăn.

   Dù botulinum là chất độc thần kinh cực mạnh, tuy nhiên chúng sẽ nhanh chóng bị phá hủy khi nấu chín. Do đó, với những món ăn làm tại nhà, người dân cần bảo quản ở môi trường âm sâu, không nên để trong môi trường tự nhiên quá lâu. Độc tố Botulinum bị phân hủy ở nhiệt độ cao nên thức ăn đóng hộp cần nấu sôi hoặc hấp khoảng 10 phút trước khi ăn để đảm bảo an toàn.

Quảng Nam khuyến cáo người dân cẩn thận khi dùng thực phẩm lên men

   Trước nguy cơ tiềm ẩn tiếp tục sẽ có xảy ra các vụ ngộ độc thời gian đến khi người dân có thói quen sử dụng thức ăn truyền thống như thực phẩm lên men (cá chép ủ chua), Sở Y tế đề nghị Ủy ban nhân dân các huyện, thị xã, thành phố trong tỉnh, đặc biệt là vùng núi cao tăng cường thông tin, truyền thông, giáo dục về kiến thức an toàn thực phẩm nhằm nâng cao nhận thức, thay đổi hành vi, thói quen không bảo đảm an toàn thực phẩm trong lựa chọn, bảo quản, chế biến và sử dụng thực phẩm.

   Giám đốc Sở Y tế Mai Văn Mười đề nghị chính quyền địa phương khuyến cáo người dân trên địa bàn thực hiện việc sử dụng thực phẩm an toàn: không sử dụng các món ăn được chế biến liên quan món cá chép ủ chua; không sử dụng các thực vật lạ, có nguy cơ gây ngộ độc như: nấm rừng, cây củ, quả rừng lạ, côn trùng...; cần có biện pháp chế biến bảo đảm an toàn đối với các sản phẩm mang tính truyền thống hoặc tập quán của địa phương như món cá chép ủ chua.

   Giám đốc Sở Y tế Mai Văn Mười cũng khuyến nghị người dân tuyệt đối không được ăn nấm lạ, nấm hoang dại kể cả nấm màu trắng; không ăn thử nấm, dứt khoát loại bỏ nấm khi còn nghi ngờ; không hái nấm non chưa xòe mũ (vì chưa bộc lộ hết đặc điểm cấu tạo khó nhận dạng nấm độc); không ăn nấm đã bị dập nát, hư hỏng; tuyệt đối không sử dụng sản phẩm thực phẩm không rõ nguồn gốc, có dấu hiệu ôi thiu, mốc, hỏng.

   Các đơn vị y tế trên toàn ngành nhanh chóng báo cáo về Sở Y tế (qua Phòng Nghiệp vụ Y và Chi cục An toàn vệ sinh thực phẩm tỉnh Quảng Nam) khi các bệnh nhân đến khám, điều trị tại bệnh viện do nghi ngờ liên quan đến ngộ độc thực phẩm để cơ quan chức năng tổ chức điều tra, thực hiện lấy mẫu thực phẩm, mẫu bệnh phẩm (nếu có) gửi Viện Pasteur Nha Trang hoặc các viện chuyên ngành để xác định nguyên nhân, chỉ đạo xử lý và điều trị kịp thời.

XEM THÊM:

• Lào Cai: Gần 240 học sinh phải nghỉ học do nghi nhiễm cúm A
• Hiểm họa tiềm ẩn phía sau thói quen sử dụng màng bọc thực phẩm